Lịch sử Halloween mà bạn có thể chưa biết
Halloween là một trong những lễ hội phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt ở các nước phương Tây. Tuy nhiên, nguồn gốc và sự phát triển của ngày lễ này không phải ai cũng biết rõ. Để hiểu thêm về lịch sử Halloween, chúng ta cần nhìn lại những cội nguồn xa xưa của nó, từ những tập tục dân gian cho đến cách thức biến đổi qua các thời kỳ lịch sử.
1. Nguồn gốc của Halloween
Halloween có nguồn gốc từ một lễ hội cổ xưa của người Celt, gọi là Samhain (phát âm là "sow-in"). Lễ hội này được tổ chức vào cuối mùa thu, khi mùa màng đã thu hoạch xong và mùa đông sắp đến. Samhain được coi là thời điểm chuyển giao giữa mùa hè và mùa đông, cũng như giữa cuộc sống và cái chết. Người Celt tin rằng vào đêm Samhain, ranh giới giữa thế giới của người sống và người chết trở nên mờ nhạt, khiến linh hồn của người đã khuất có thể quay lại trần gian.
Với tín ngưỡng này, người Celt thường thắp lửa lớn để xua đuổi ma quái và bảo vệ chính mình khỏi các linh hồn xấu. Họ cũng mặc những trang phục kỳ quái để đánh lừa các linh hồn, khiến chúng không nhận diện được họ và không gây hại.
2. Sự ảnh hưởng của Kitô giáo đối với Halloween
Vào thế kỷ VIII, Giáo hoàng Gregory III đã cố gắng thay thế lễ hội Samhain bằng một ngày lễ Kitô giáo, gọi là "Ngày Các Thánh" (All Saints’ Day), diễn ra vào ngày 1 tháng 11. Để làm cho lễ hội này dễ dàng được chấp nhận hơn với người dân, Giáo hoàng Gregory III đã chọn ngày 31 tháng 10 làm "Ngày Các Thánh tối" (All Hallows’ Eve). Chính từ đây, cái tên Halloween bắt đầu xuất hiện và được biết đến rộng rãi.
Mặc dù lễ hội này có tính chất tôn giáo, nhưng những phong tục của Samhain vẫn tiếp tục tồn tại, chẳng hạn như việc thắp đèn lửa, hóa trang và các hoạt động liên quan đến ma quái. Qua thời gian, những tập tục này được hòa nhập và phát triển theo những hình thức khác nhau, đặc biệt là ở các quốc gia phương Tây.
3. Halloween ở Mỹ: Biến hóa và phát triển
Halloween trở nên phổ biến tại Mỹ vào thế kỷ XIX, đặc biệt sau khi làn sóng di cư từ Ireland và Scotland mang theo các phong tục của họ. Người Ireland, sau cuộc Cách mạng Công nghiệp và nạn đói lớn vào những năm 1840, đã di cư sang Mỹ, mang theo nhiều truyền thống của lễ hội Halloween. Từ đó, Halloween trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Mỹ.
Ban đầu, Halloween chủ yếu chỉ là một dịp để trẻ em chơi đùa, hóa trang và đi xin kẹo (trick or treat). Tuy nhiên, qua thời gian, lễ hội này đã dần phát triển thành một sự kiện lớn, có sự tham gia của mọi lứa tuổi. Các hoạt động như diễn kịch hóa trang, trang trí nhà cửa, tham gia các bữa tiệc Halloween đã trở thành một phần không thể thiếu trong dịp lễ này.
4. Các phong tục Halloween phổ biến
Một trong những phong tục nổi bật của Halloween là "trick or treat" (lừa hay cho kẹo), nơi trẻ em mặc trang phục hóa trang và đi từ nhà này sang nhà khác để xin kẹo. Trẻ em thường nói "trick or treat" (lừa hay cho kẹo) khi gõ cửa và chờ đợi những người trong nhà cho chúng kẹo hoặc tiền. Nếu không được đáp ứng, chúng có thể "lừa" chủ nhà bằng những trò nghịch ngợm nhẹ nhàng.
Một phong tục khác là việc khắc mặt người trên quả bí ngô, hay còn gọi là "Jack-o'-lantern". Ban đầu, người ta khắc mặt quái dị trên củ cải hoặc khoai tây, nhưng sau đó, bí ngô trở thành sự lựa chọn phổ biến vì dễ dàng khắc và có kích thước lớn hơn.
Trang trí nhà cửa cũng là một phần không thể thiếu trong Halloween. Những ngôi nhà thường được trang trí với các hình ảnh ma quái, bí ngô, mạng nhện và đèn lồng để tạo không khí rùng rợn.
5. Halloween trong văn hóa hiện đại
Trong xã hội hiện đại, Halloween không chỉ còn là một lễ hội của trẻ em mà còn là dịp để mọi người tham gia các bữa tiệc hoá trang, biểu diễn các bộ phim kinh dị và tham gia các hoạt động cộng đồng. Các công ty cũng tận dụng dịp này để tổ chức các chiến dịch quảng cáo hoặc bán các sản phẩm đặc biệt như đồ hóa trang, kẹo bánh Halloween.
Tuy nhiên, mặc dù Halloween trở thành một dịp vui chơi lớn, nó cũng vẫn giữ được bản sắc của một lễ hội mang đậm màu sắc tâm linh, gắn liền với sự tưởng nhớ về những linh hồn đã khuất. Những câu chuyện ma quái, những truyền thuyết về các thầy phù thủy, ma cà rồng và các sinh vật huyền bí vẫn tiếp tục là phần không thể thiếu trong dịp lễ này.
6. Halloween và sự phát triển toàn cầu
Trong những năm gần đây, Halloween đã lan rộng ra ngoài biên giới của các quốc gia phương Tây và được đón nhận ở nhiều nơi trên thế giới. Mặc dù lễ hội này bắt nguồn từ nền văn hóa phương Tây, nhưng nhiều quốc gia khác, bao gồm Nhật Bản, Mexico và các nước châu Á, cũng đã bắt đầu tổ chức các sự kiện Halloween. Thậm chí, tại Việt Nam, Halloween cũng đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Các cửa hàng, trung tâm thương mại và các tổ chức thường tổ chức các hoạt động như tiệc hóa trang, trò chơi và các cuộc thi trang phục để thu hút khách hàng.
Những câu hỏi thường gặp về Halloween
1. Halloween có nguồn gốc từ đâu?
Halloween có nguồn gốc từ lễ hội Samhain của người Celt, được tổ chức vào cuối mùa thu để kỷ niệm sự chuyển giao giữa mùa hè và mùa đông.
2. Halloween được thay đổi như thế nào dưới ảnh hưởng của Kitô giáo?
Vào thế kỷ VIII, Giáo hoàng Gregory III đã biến ngày Samhain thành lễ "Ngày Các Thánh" (All Saints’ Day), và từ đó, Halloween được hình thành từ tên gọi "All Hallows’ Eve".
3. Tại sao người dân thường thắp lửa và hóa trang trong Halloween?
Người Celt tin rằng vào đêm Samhain, linh hồn của người đã khuất có thể trở lại trần gian, vì vậy họ thắp lửa lớn để xua đuổi ma quái và mặc trang phục kỳ quái để tránh bị nhận diện.
4. Trẻ em tham gia trò chơi nào trong Halloween?
Trẻ em tham gia trò chơi "trick or treat" (lừa hay cho kẹo), đi từ nhà này sang nhà khác và yêu cầu kẹo hoặc tiền.
5. Tại sao bí ngô lại trở thành biểu tượng của Halloween?
Ban đầu, người ta khắc mặt quái dị trên củ cải, nhưng sau này bí ngô được chọn vì dễ dàng khắc và có kích thước lớn hơn.
Nguồn tham khảo:
- [History of Halloween - History Channel](https://www.history.com/topics/holidays/halloween)
- [National Geographic - The Origins of Halloween](https://www.nationalgeographic.com/history/article/halloween-origins)
